Wydawca treści
Parki krajobrazowe
Parki krajobrazowe tworzy się na terenach o wyjątkowych walorach przyrodniczych i estetyczno-krajobrazowych. Mamy ich w Polsce 125. Zajmują 2,5 mln ha, z czego blisko 1,3 mln ha to lasy.
Przemkowski Park Krajobrazowy został powołany Rozporządzeniem Wojewody
Legnickiego z 7 czerwca 1997 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 15, poz. 137). Kolejnymi aktami
prawnymi dotyczącymi tego obiektu były: Zarządzenie Nr 45 Woj. Dol. z 16 marca 1999 r.
(Dz. Urz. Woj Dol. Nr 6, poz. 208), Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego w sprawie
Przemkowskiego Parku Krajobrazowego oraz Rozporządzanie Wojewody Dolnośląskiego
z dnia 04 kwietnia 2007 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 94, poz. 1104). Najnowszym aktem
prawnym jest Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z 12 listopada 2008 r.
(Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 303. poz. 3491). Park zajmuje powierzchnię 22 338 ha (w zasięgu
terytorialnym nadleśnictwa Chocianów znajduje się 2330,37 ha), ma również wyznaczoną
otulinę o powierzchni 15 457 ha.
Celem utworzenia parku krajobrazowego było zachowanie walorów przyrodniczych
i krajobrazowych doliny nizinnej rzeki Szprotawy wraz z obszarami wodnymi i wodnobłotnymi
w zlewni rzeki Bóbr oraz zachowanie siedlisk borowych, w tym suchych
wrzosowisk. Na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego zlokalizowane są cztery
rezerwaty przyrody, trzy w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa Przemków („Stawy
Przemkowskie", „Buczyna Piotrowicka" i „Łęgi Źródliskowe koło Przemkowa") oraz rezerwat
przyrody „Torfowisko Borówki" w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa Chocianów.
Park położony jest na terenie gmin: Przemków, Gaworzyce, Radwanice w powiecie
polkowickim oraz gminy Gromadka w powiecie bolesławieckim. Północna część Parku
obejmuje fragment Równiny Szprotawskiej graniczącej ze Wzgórzami Dalkowskimi, przez
którą przepływa rzeka Szprotawa. W jej obniżeniu znajduje się jeden z największych
kompleksów stawów rybnych. Środkowa część parku leży w zachodniej części Wysoczyzny
Lubińskiej zwanej Wzgórzami Chocianowskimi, południowo-zachodnia część znajduje się na
obszarze mezoregionu Bory Dolnośląskie, a południowo-wschodnia stanowi fragment
Równiny Legnickiej. Na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego wyróżnia się cztery
typy krajobrazu: krajobraz den dolinnych, krajobraz teras z wydmami, krajobraz równin
peryglacjalnych oraz krajobraz ostańców peryglacjalnych.
Specyfiką Przemkowskiego Parku Krajobrazowego jest mozaika przenikających się
siedlisk. Rozległe bory sosnowe, niewielkie powierzchnie lasów liściastych, stawy rybne oraz
śródleśne torfowiska i wydmy tworzą różnorodne warunki dla fauny i flory. Spotyka się na
terenach nieznacznie od siebie oddalonych gatunki subatlantyckie i kontynentalne, jak
i nizinne oraz górskie tworzące unikatowe bogactwo gatunkowe. Spośród cennych gatunków
występujących w zasięgu parku krajobrazowego wyróżniają się m.in.: rosiczka pośrednia
Drosera intermedia, nadwodnik trójpręcikowy Elatine triandra, namulnik brzegowy Limosella
aquatica, żurawina drobnolistna Oxycoccus microcarpus, nasięźrzał pospolity Ophioglossum
vulgatum, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, widlicz cyprysowy Diphasiastrum
tristachyum oraz kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis. W ramach inwentaryzacji szaty
roślinnej prowadzonej w 2013 r. na potrzeby projektu plany ochrony Parku, stwierdzono
występowanie 15 typów siedlisk przyrodniczych, w tym charakterystycznych dla obszaru
Parku suchych wrzosowisk (kod: 4030) oraz wielu chronionych i/lub zagrożonych gatunków
roślin (w liczbie 70), mszaków (22) i porostów (29). Do najcenniejszych gatunków roślin
należą m.in. fiołek mokradłowy Viola stagnina, języcznik zwyczajny Phyllitis scolopendrium,
lindernia mułowa Lindernia procumbens, nadwodniki Elatine sp. i widlicz cyprysowy
Diphasiastrum tristachyum. Na obszarze Parku stwierdzono również występowanie
8 gatunków torfowców Sphagnum sp. oraz zagrożonego w skali kraju mchu nastroszka
Brucha Ulota bruchii, a z chronionych gatunków porostów można spotkać brodaczki Usnea
sp., chrobotki Cladonia sp. i płucnice Cetraria sp. Największymi zagrożeniami dla szaty
roślinnej Przemkowskiego Parku Krajobrazowego są antropogeniczne i naturalne zmiany
stosunków wodnych, ekspansywne gatunki roślin rodzimych i obcych geograficznie,
nadmierny ruch turystyczny i wtórna sukcesja, powodująca zarastanie łąk i wrzosowisk.
Drzewostany Przemkowskiego Parku Krajobrazowego zlokalizowane są w zasięgu
jednego z największych kompleksów leśnych Polski Borów Dolnośląskich. Specyfiką tych
lasów są rozległe bory sosnowe często wprowadzone na siedliskach żyznych. Ze względu
na to, na części naturalnych miejsc potencjalnie mogących być zajętych przez gatunki
liściaste, występują zdegradowane bory bagienne. Najuboższe siedliska suchych i świeżych
borów, często zajmujących rozległe wydmy śródlądowe, porastają drzewostany sosnowe
z niewielką domieszką brzozy brodawkowatej oraz dębu szypułkowego, a w wilgotnych
zagłębieniach również olszy. W runie dominują borówka czernica Vaccinium myrtillus,
borówka brusznica Vaccinium vitis-idaea, a w miejscach wilgotniejszych borówka bagienna
Vaccinium uliginosum oraz bagno zwyczajne Ledum palustre.
Teren parku krajobrazowego stanowi jedną z cenniejszych ostoi ptaków w Polsce.
Różnorodność siedliskowa umożliwia koegzystencję wielu, często rzadkich gatunków na
niewielkim obszarze. Rozległe bory sosnowe znajdujące się w dalekim oddaleniu od ludzkich
osad stwarzają odpowiednie siedlisko dla bielika Haliaeetus albicilla, bociana czarnego
Ciconia nigra, kani czarnej Milvus migrans, kani rudej Milvus milvus, sóweczki Glaucidium
passerinum i włochatki Aegolius funereus. Siedliska graniczne borów i wrzosowisk czynią
idealne miejsce do bytowania świergotka polnego Anthus campestris, lerki Lullula arborea,
lelka Caprimulgus europaeus i dudka Upupa epops. Żyzne lasy liściaste stanowią ostoję dla
muchołówki małej Ficedula parva, siniaka Columba oenas, dzięcioła zielonosiwego Picus
canus i dzięcioła średniego Dendrocopos medius. Tereny wodne Przemkowskiego Parku
Krajobrazowego, szczególnie stawy hodowlane, stanowią miejsce stałego lub czasowego
przebywania nawet 220 gatunków ptaków, w tym 147 lęgowych. Do najciekawszych
gatunków zaliczyć można: żurawia Grus grus, perkoza dwuczubego Podiceps cristatus,
derkacza Crex crex, świerszczaka Locustella naevia, świergotka łąkowego Anthus pratensis
oraz wąsatkę Panurus biarmicus. Spośród ssaków na uwagę zasługuje występowanie
popielicy Glis glis, borowca wielkiego Nyctalus noctula, borowiaczka Nyctalus leisleri, gacka
brunatnego Plecotus auritus oraz kolonii nietoperzy nocka dużego Myotis myotis, mopka
Barbastella barbastellus i nocka Bechsteina Myotis bechsteinii zimującej w poradzieckim
bunkrze w Wilkocinie. Zagrożeniem dla rodzimej i migrującej fauny jest zwiększanie się
liczebności jenota, norki amerykańskiej oraz piżmaka.