Wydawca treści Wydawca treści

Obszary Natura 2000

Celem działania europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000 jest powstrzymanie wymierania zagrożonych roślin i zwierząt oraz ochrona różnorodności biologicznej na terenie Europy. Do wdrożenia sieci zobowiązane są wszystkie kraje Wspólnoty.

Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów:
•    obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), wyznaczone do ochrony populacji dziko występujących ptaków,
•    specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO), chroniące siedliska przyrodnicze i gatunki roślin i  zwierząt.
Podstawą wyznaczania obszarów Natury 2000 są kryteria naukowe.

Obszary Natura 2000 stanowią 40 proc. gruntów w zarządzie Lasów Państwowych, zajmują ponad 2,8 mln ha.


Na terenie kraju obecnie są wyznaczone 144 obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) i 823 obszary ochrony siedlisk (SOO), w tym 364 obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. Pokrywają one prawie 20 proc. powierzchni kraju.
Większość obszarów naturowych powstała na terenach leśnych. Stanowią one 40 proc. gruntów w zarządzie PGL LP, zajmują ponad 2,8 mln ha.

Na terenie naszego nadleśnictwa wyznaczone są trzy obszary Natura 2000:

OZW WRZOSOWISKO PRZEMKOWSKIE o powierzchni 2143,12 ha
Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Wrzosowisko Przemkowskie PLH020015
zajmuje powierzchnię 6663,7 ha i położony jest w północno-zachodniej części województwa
dolnośląskiego, na obszarze powiatu bolesławieckiego, w północnej części gminy Gromadka
i w północno-wschodnim zasięgu gminy wiejskiej Bolesławiec. Obejmuje on głownie tereny
dawnego poligonu przemkowskiego, znajdujące się pod zarządem Nadleśnictwa Chocianów
i Przemków, a jedynie w niewielkim stopniu podlegające władzom gminnym. Centralny punkt
obszaru wyznaczają współrzędne geograficzne: długość E 15°41'51'' oraz szerokość
N 51°27'9''. Obszar pokrywają piaski i żwiry rzeczne oraz lodowcowe pochodzące ze
zlodowacenia środkowopolskiego, licznie występują wydmy zbudowane z holoceńskich
piaskow eolicznych. Pod nimi zalegają trzeciorzędowe iły, wytworzone na paleozoicznych
skałach osadowych. Wykształciły się na nich głownie gleby bielicowe i rdzawe. Na wydmach
występują gleby inicjalne i słabo wykształcone (rego- i arenosole). Północna część obszaru
leży w zachodniej części Wysoczyzny Lubińskiej zwanej Wzgórzami Chocianowskimi.
Buduje je płaski garb moreny ablacyjnej dochodzący do wysokości 188 m n.p.m., zbudowany
z glin morenowych częściowo pokrytych lessem. Część południowa leży na obszarze
mezoregionu Borów Dolnośląskich, w ich wschodniej części zwanej Równiną
Nadbobrzańską, pokrytej piaskami luźnymi. Tereny otwarte stanowią ok. 70% powierzchni
obszaru, resztę pokrywają lasy, głownie bory sosnowe. Niewielki fragment obszaru leży
w zasięgu Równiny Legnickiej, a dokładnie jej zachodniej części zwanej Doliną Czarnej
Wody. Jest to płaskodenna dolina rzeczna zajęta przez łąki, pastwiska oraz bagienne bory
sosnowe i lasy brzozowe, pośród których występują torfowiska. Obszar zlokalizowany jest
głownie na terenach leśnych, w mniejszej części terenach użytkowanych rolniczo. W związku
z tym główną działalnością realizowaną w granicach obszaru jest działalność z zakresu
gospodarki leśnej. Ze względu na znaczny udział wrzosowisk w obszarze ma on również
duże znaczenie dla gospodarki pasiecznej w regionie. Nie przewiduje się, aby
w perspektywie kolejnych lat w granicach obszaru nastąpiła zmiana dotychczasowych
sposobów jego wykorzystywania.
W ramach prac nad projektem planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
OZW Wrzosowisko Przemkowskie PLH020015, na gruntach w zarządzie nadleśnictwa
Chocianów dokonano weryfikacji siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków zwierząt,
stanowiących przedmioty ochrony obszaru.

Siedliska przyrodnicze
1.    Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi
2.    Suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion)
3.    Sosnowy bor chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum)
Zwierzęta
1.    Mopek Barbastella barbastellus
2.    Nocek duży Myotis myotis
3.    Wilk Canis lupus

OZW GAŁUSZKI W CHOCIANOWIE o powierzchni 37,06 ha
Proponowany obszar obejmuje dwa stawy odległe o około 150 m, zbudowane na
niewielkim cieku, który w ostatnich latach wykazywał tylko okresowy przepływ wody. Staw
południowy ma kształt zbliżony do kwadratu, zaś staw północny nieregularny, zbliżony do
prostokąta. Zgodnie ze spadkiem terenu, wzdłuż krawędzi północnych obu stawów znajdują
się miejsca o największej głębokości. Staw południowy posiada lustro zajmujące
maksymalnie dwie trzecie jego powierzchni (wiosną stan krótkotrwały), zaś minimalne
jesienią około 30%. Staw północny posiada maksymalne lustro wody na 95% powierzchni,
stan ten wiosną jest również krótkotrwały. Jesienią minimalna powierzchnia lustra wody to
75% powierzchni dna stawu. Sezonowo uwarunkowana oscylacja poziomów
mezotroficznych wód powodująca odsłanianie i zalewanie dna stawu stanowią optymalne
warunki dla zbiorowisk z klas Litorelletea i Isoëto-Nanojuncetea rozwijających się na
brzegach lub osuszonym dnie zbiorników wodnych (siedlisko przyrodnicze o kodzie Natura
2000: 3130). Występujące tu stanowisko gałuszki kulecznicy Pilularia globulifera jest jednym
z dwóch aktualnych stanowisk w Borach Dolnośląskich, a zarazem w Polsce, jednocześnie
jest największym powierzchniowo i najbardziej zasobnym. Jako gatunek charakterystyczny
dla jednej z postaci siedliska przyrodniczego 3130, gałuszka kulecznica jest gatunkiem
kluczowym dla zachowania jego specyficznej struktury i funkcji.
Najważniejszym zagrożeniem dla obszaru byłoby zaniechanie hodowli ryb. Aktualni
dzierżawcy prowadzą ekstensywną gospodarkę polegającą na zarybianiu i retencjonowaniu
wody. Również wzrost intensywności gospodarowania może spowodować zanik siedliska
3130 wraz z całą populacją kluczowego gatunku. Zagrożeniem dla siedliska 3130 są także
czynniki pośrednie, zwiększające trofizm wód i zacienienie lustra wody oraz czynniki
bezpośrednie tj. zabiegi związane z intensyfikacją produkcji ryb bądź jej zaniechaniem.
Zagrożeniem, które będzie narastało w dłuższym przedziale czasowym jest postępujące
zacienienie obrzeży zbiornika wraz z postępującym starzeniem się porastających je
drzewostanów. Istotny może być również wpływ zmian klimatu na dalsze pogłębienie
deficytu wody. Potencjalne zagrożenie stanowią również silnie zeutrofizowane wody
niewielkiego stawu zlokalizowanego w górnej części cieku, gdzie prowadzona jest bardzo
intensywna gospodarka hodowlana. Z biegiem czasu biogeny doprowadzane wraz z wodą
spuszczaną podczas odłowów ryb na górnym zbiorniku mogą wpłynąć na wzrost trofii w obu
stawach.

OSO BORY DOLNOŚLĄSKIE o powierzchni 15619,64 ha.
Bory Dolnośląskie są częścią Niziny Śląsko-Łużyckiej, położonej między
Wzniesieniami Żarskimi i Wzgórzami Dalkowskimi od północy a Pogórzem Izerskim od
południa. Rzeźba terenu jest mało zróżnicowana. Przeważają tu tereny równinne
z przecinającymi je południkowo dolinami rzek. Południową część stanowi powierzchnia
moreny dennej słabo falistej, która na północy przechodzi w równinę napływową z licznymi
stożkami kemowymi. W krajobrazie dominują równiny staroglacjalne teras akumulacyjnych,
erozyjno-denudacyjnych i niskich. Dużą część obszaru stanowią zwarte kompleksy leśne.
W zdecydowanej mierze są to drzewostany sosnowe z wrzosem zwyczajnym i borówką
w runie oraz żarnowcem i jałowcem w podszycie. W domieszce występuje dąb, brzoza, buk,
a także jodła i świerk. W bardziej żyznych rejonach i dolinach rzecznych występują
fragmenty buczyn i grądów oraz łęgi. Urozmaicenie stanowią liczne stawy rybne, m.in.
ciekawe pod kątem przyrodniczym kompleksy stawów rybnych – Stawy Parowskie oraz duże
kompleksy suchych wrzosowisk porastających tereny popoligonowe i poligonowe. Nieliczne
wsie i miasteczka położone są wzdłuż dróg rozcinających Bory Dolnośląskie. Wokół nich
znajdują się enklawy terenów otwartych, pol uprawnych i innych użytków rolnych. W dolinach
rzek spotkać można śródleśne łąki i odłogi. Obszar ostoi znajduje się w zarządzie jedenastu
nadleśnictw: Bolesławiec, Chocianów, Pieńsk, Przemków, Ruszów, Szprotawa, Świętoszów,
Węgliniec, Wymiarki, Złotoryja, Żagań.
Bory Dolnośląskie stanowią obszar węzłowy o znaczeniu krajowym sieci ECONETPOLSKA.
Stanowią część Korytarza Południowo-Centralnego i częścią Korytarza
Zachodniego, który łączy kompleksy leśne Polski Zachodniej, od Sudetów poprzez Bory
Dolnośląskie i Lasy Zielonogórskie po Puszczę Rzepińską i Park Narodowy Ujście Warty,
gdzie dołącza do korytarza Północno-Centralnego. W obrębie ostoi Bory Dolnośląskie
PLB020005 znajduje się siedem rezerwatów przyrody, dwa parki krajobrazowe, trzy obszary
chronionego krajobrazu oraz dziewięć użytków ekologicznych i trzynaście obszarów
mających znaczenie dla Wspólnoty.
Z uwagi na słabą jakość gleb rolnictwo nie stanowi głównego sposobu
zagospodarowania tego terenu. W obrębie ostoi znajdują się trzy poligony wojskowe:
nieużytkowane poligony w Przemkowie i Ławszowej oraz działający od 1898 r. poligon
wojskowy w Świętoszowie. W obszarze obserwuje się głownie wykorzystanie pod kątem
pszczelarstwa (produktem regionalnym jest miód wrzosowy) oraz turystyki. Występują tu
złoża torfu, rudy darniowej i piasku szklarskiego, a na obrzeżach także węgla brunatnego
(okolice Węglińca). Brak jest dużych ośrodków przemysłowych, silną tradycję posiada za to
rzemiosło (ceramika bolesławiecka). Przewiduje się, że duże znaczenie i wpływ na
przedmioty ochrony części obszaru może mieć w kolejnych latach rozwój kopalnictwa
i przemysłów przetwórstwa kopalin, rozwój przemysłów tzw. wysokiej techniki, rozwój
przetwórstwa drewna, rozwój przemysłu spożywczego oraz rozwój sektora handlu i usług
(w tym usług turystyczno-rekreacyjnych).
Teren ostoi włączony jest w wielu fragmentach do krajowych form ochrony przyrody.
Obejmuje on siedem rezerwatów przyrody, dwa parki krajobrazowe, trzy obszary
chronionego krajobrazu oraz dziewięć użytków ekologicznych, a także został uznany w wielu
fragmentach za specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000.
Spośród wymienionych gatunków, na gruntach w zarządzie nadleśnictwa Chocianów,
zinwentaryzowano siedliska dzięcioła zielonosiwego Picus canus, kani rudej Milvus milvus,
kropiatki Porzana porzana, lelka Caprimulgus europaeus, lerki Lullula arborea, sóweczki
Glaucidium passerinum, włochatki Aegolius funereus i żurawia Grus grus. Dla gatunków tych
określono istniejące i potencjalne zagrożenia dla ich występowania oraz planowane działania
ochronne.